|
Биринчи иш шундан иборатки, шу иш туфайли шайтон айрим имони заифларнинг қалбларига йўл топиб, қибланинг бундай ўзгариши Пайғамбарнинг ҳақиқий эмаслигига далилдир, деган тушунчани сингдириши мумкин. Шу билан уларнинг имонлари қалқиб, ўзларининг кимликларини фош қилиб қўядилар. Бошқа тарафдан ҳақиқий мўминлар ноҳақиқийлардан ажралиб қоладилар. Улар Пайғамбар с.а.в.нинг ҳақиқийлигига, ҳамма иш Аллоҳнинг қўлидалигига, У Зотнинг буйруғи ҳақ эканига аниқ ишонганлари туфайли, Байтул Мақдис тарафига бўладими, Каъба тарафига бўладими, бемалол, хотиржам, ҳечам, мутлақо шубҳаланмасдан буйруқни бажариб кетаверадилар.
Бу ҳикматдан биз илғаб олгандек бўлган биринчи иш мана шу.
Иккинчи иш ўша мушрик ва яҳудларнинг айтаётган гапларидан кўзлаган асл мақсадларини фош этишдир. Улар ҳақиқатни аниқлаш учун эмас, жанжал чиқариш учун, манманлик билан, саркашлик билан шу саволни бердилар. Қибла Каъба тарафига ўзгарганидан кейин ҳам яна бошқа гапларни тўқиб чиқараверганлари бунинг далилидир.
لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ إِلاَّ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنْهُمْ
(Токи (айрим) одамлар учун сизларнинг устингизда ҳужжат бўлиб қолмасин. Лекин уларнинг ичида зулм қилгувчилар ҳам борки) оятида ҳам шу нарса зикр қилинган. Яҳудлар ва мушрик араблардан ташкил топган анави золимлар фақат саркашликларидан келиб чиқиб, яна бошқа олдингидан ҳам заифроқ далилларни қидириб топишди. Қибла ўзгарганидан кейин яҳудлар, қибланинг Каъба тарафига ўзгаргани Муҳаммаднинг ўз Парвардигорига итоат этганидан келиб чиқиб эмас, ўз қавмининг динига бўлган мойиллигидан келиб чиқиб юз берди, дейишди. Араблар эса, у ўзининг олдинги қибласи хато эканини англаб, мана энди ота-боболарининг қибласига қайтди, деган гапларни айтишди.
Қибланинг Байтул Мақдисдан Каъба тарафига ўзгаргани хусусидаги оятларни тадаббур қилиб, бу унинг остидаги ҳикматнинг биз топгандек бўлган айрим тарафлари мана шулар. Унинг яна бошқа буюк-буюк тарафлари ҳам борки, уларни Аллоҳ Таолонинг Ўзи билади.
(الظَّالِمُونَ ) улар нарсаларни ўз ўрнига қўймайдиган кимсалар. Шунинг учун ҳам улар ҳужжат бўлишга ярамайдиган ҳужжатлар билан ҳужжатлашадилар. Мақсадлари жанжал чиқариш, холос. Рақибни мот қилиш учун айтилган ҳар бир гап тўғри ёки нотўғри бўлишидан қатъий назар, ҳужжат дейилади. Масалан, Аллоҳ Таоло айтади:
47-бет
Бетлар:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208